اختلالات اضطرابي چيست؟ اضطراب بخشي از زندگي عادي همه ماست که در دوره هاي مختلف و به شکل هاي گوناگون آن را تجربه مي کنيم. با اين که استرس و اضطراب مختصر حالتي طبيعي محسوب مي شود، اما افراد مبتلا به اختلالات اضطرابي اغلب اوقات با اضطراب شديد و ترس و وحشت مداوم دست و پنجه نرم مي کنند. اختلالات اضطرابي شامل احساس ناگهاني اضطراب و ترس است که به طور مکرر بروز مي کنند و در نهايت منجر به وحشت زدگي يا همان حملات پانيک مي شوند. در اين مقاله از بخش روانشناسي دکتر سلام به بررسي اختلالات اضطرابي، انواع مختلف آن، علائم، علت ها و روش هاي درماني موجود مي پردازيم.
اضطراب چيست؟
طبق تعريف انجمن روانشناسي آمريکا (APA)، اضطراب حالتيست که با احساس تنش، افکار نگران کننده و تغييرات جسمي مثل بالا رفتن فشار خون همراه است. پزشک مي تواند اضطراب طبيعي را از اختلال اضطرابي تشخيص بدهد و در صورت وم به درمان بيمار بپردازد.
اين هراس و اضطراب فعاليت هاي روزمره فرد و روند طبيعي زندگي اش را با اختلال روبرو مي کند. علائم اختلالات اضطرابي ممکن است از کودکي يا نوجواني شروع شود و تا بزرگسالي ادامه پيدا کند. از جمله اختلالات اضطرابي مي توان به اختلال اضطراب منتشر، اختلال اضطراب اجتماعي (هراس اجتماعي)، ترس هاي خاص و اختلال اضطراب جدايي اشاره کرد. گاهي اوقات ممکن است فرد چند نوع اختلال اضطراب را با هم داشته باشد. در برخي موارد نيز اين اختلال ناشي از يک بيماريست که به درمان نياز دارد.
اختلالات اضطرابي چيست؟
وقتي فرد به طور مداوم و بيش از حد معمول دچار اضطرابي مي شود که متناسب با شرايط يا هر گونه موقعيت تهديد آميز نيست در اين حالت او به اختلال اضطرابي دچار شده است. اضطراب طبيعي و نرمال با وجود ناخوشايند بودن احساسي قابل تحمل است اما اضطرابي که مبتلايان به اختلالات اضطرابي تجربه مي کنند روند زندگي عادي شان را مختل مي کند و اجازه نمي دهد آزادانه به فعاليت هاي روزمره شان بپردازند. برخي شرايط، رويدادها، حوادث يا قرار گرفتن در محيط هاي خاص احساس پريشاني و اضطراب را در بيماران مبتلا به اختلالات اضطرابي برمي انگيزند و باعث مي شوند پاسخ هاي اضطرابي غير معمولي از خودشان نشان بدهند.
انواع اختلالات اضطرابي
چندين نوع اختلال اضطرابي وجود دارد که عبارتند از :
آگورافوبيا
آگورافوبيا نوعي اختلال اضطرابيست که در آن فرد از قرار گرفتن در برخي مکان ها و موقعيت ها که باعث ايجاد ترس و هراس در او مي شوند خودداري مي کند. در اين حالت بيمار احساس مي کند که اگر در آن مکان حضور داشته باشد ممکن است دچار حمله پانيک و ترس شود و اين اتفاق باعث احساس خجالت و شرمساري اش شود؛ بنابراين از حضور در اين مکان ها که مي تواند سينما، مرکز خريد يا مکان هاي شلوغ و پر ازدحام باشد، اجتناب مي کند. آگورافوبيا معمولا شامل موارد زير مي شود:
ترس از استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي
ترس از قرار گرفتن در فضاهاي باز
ترس از قرار گرفتن در فضاهاي بسته
ترس از ايستادن در صف و يا در جمع بودن
ترس تنها ماندن در خارج از خانه
اختلال اضطراب ناشي از بيماري
در برخي موارد ممکن است فرد به دليل ابتلا به بيماري خاصي دچار اضطراب و هراس شديد بشود. اين نوع اختلال اضطراب مستقيما به يک نوع مشکل جسمي مرتبط مي شود
اختلال اضطراب منتشر
اختلال اضطراب منتشر شامل اضطراب مداوم و نگراني بيش از حد در مورد هر نوع فعاليت، اتفاق، حادثه و حتي مسائل عادي و معمولي است. در اين حالت نگراني فرد متناسب با مساله يا شرايط نيست. علاوه بر اين کنترل اضطراب در اختلال اضطرابي منتشر دشوار است و از نظر جسمي نيز فرد را تحت تاثير قرار مي دهد. اين نوع اختلال معمولا همراه با افسردگي يا ساير اختلالات اضطرابي رخ مي دهد.
اختلال هراس
اختلال هراس اختلاليست که در آن فرد به به طور مکرر و ناگهان دچار احساس اضطراب شديد ، ترس و وحشت مي شود که در عرض چند دقيقه به اوج مي رسد که به آن حملات پانيک يا هراس گفته مي شود. در اين شرايط بيمار دچار احساس عذاب قريب الوقوع، تنگي نفس، درد قفسه سينه و تپش قلب مي شود. حملات پانيک باعث مي شوند فرد درباره بروز مجدد آنها نگران باشد و به همين دليل از قرار گرفتن در موقعيت هايي که ممکن است باعث اين اتفاق شوند خودداري کند.
لالي انتخابي
لالي انتخابي که به آن سکوت يا گنگي انتخابي هم گفته مي شود نوعي اختلال اضطراب در کودکان است که طي آن کودک از صحبت کردن در مکان هاي خاصي مثل مدرسه خودداري مي کند. در اين شرايط بيمار در خانه و در کنار اعضاي خانواده اش به راحتي حرف مي زند اما وقتي در مکان يا موقعيت خاصي قرار مي گيرد سکوت مي کند. اين اختلال روي عملکرد بيمار در مدرسه، محل کار و اجتماع اثر منفي مي گذارد.
اختلال اضطراب جدايي
اختلال اضطراب جدايي نوعي اختلال در کودکان است که به اضطراب بيش از حد کودک به دليل جدايي از والدين يا هر سرپرست ديگري مربوط مي شود.
اختلال اضطراب اجتماعي ( هراس اجتماعي)
اين نوع اختلال شامل اضطراب، ترس و اجتناب از قرارگيري در موقعيت هاي اجتماعي مختلف مي باشد. در اين حالت فرد به دليل احساس خجالت، خودآگاهي و نگراني از قضاوت و افکار منفي ديگران نسبت به خودش از حضور در موقعيت هاي اجتماعي مختلف خودداري مي کند.
فوبياهاي خاص
فوبيا يا ترس هاي خاص وقتي اتفاق مي افتند که فرد با يک موضوع خاص روبرو مي شود يا در موقعيت و شرايط خاصي قرار مي گيرد. در برخي موارد بيمار بعد از قرار گرفتن در چنين شرايطي بر اثر اضطراب و ترس شديد دچار حالت وحشت زدگي يا حملات پانيک مي شود.
اختلال اضطراب ناشي از مصرف داروها و مواد مخدر
اين اختلال با علائم اضطراب شديد يا هراس بروز مي کند و ناشي از سوء مصرف داروها، مصرف مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض يک ماده سمي و يا ترک مواد مخدر است.
ساير اختلالات اضطرابي مشخص و نا مشخص
اين مورد شامل اضطراب ها و هراس هايي مي شود که معيارهاي اختلالات اضطرابي را در بر نمي گيرند اما با پريشاني و آشفتگي قابل توجهي همراهند.
علائم اختلالات اضطرابي
نگراني بيش از حد
يکي از شايع ترين علائم اضطراب نگران شدن بيش از حد و غير طبيعي است. زماني که فرد به اختلال اضطراب دچار مي شود ميزان اين نگراني با واقعه رخ داده نامتناسب است و بيمار دچار اضطرابي مي شود که فراتر از نگراني هاي عادي و معمولي است.
براي اينکه بتوان گفت فرد دچار اختلال اضطرابي شده، اين نگراني بايد در اکثر مواقع اتفاق بيفتد و حداقل براي شش ماه فرد به همين وضعيت دچار باشد و نتواند اضطرابش را کنترل کند. علاوه بر اين، اختلالات اضطرابي باعث بروز نگراني هاي آزار دهنده و مزاحم مي شوند و به اين ترتيب بيمار نمي تواند روي فعاليت هاي روزمره اش به راحتي تمرکز کند.
افراد زير 65 سال به خصوص افرادي که مجردند، از نظر وضعيت اقتصادي- اجتماعي در سطح پاييني هستند يا در شرايط استرس زايي زندگي مي کنند بيش از سايرين در معرض ابتلا به اختلال اضطراب منتشر قرار دارند.
احساس اضطراب
وقتي دچار استرس و اضطراب مي شويد، بخشي از سيستم عصبي سمپاتيک بدنتان بيش از اندازه فعاليت مي کند. در چنين شرايطي علائمي مثل تپش قلب، تعريق کف دست، خشکي دهان و لرزش دست بروز مي کنند و دليل آن هم اين است که مغز تصور مي کند شما در خطر هستيد و بدن را براي واکنش نشان دادن به تهديد احتمالي آماده مي کند. در اين مواقع بدن خون را از دستگاه گوارش به سمت عضلات منتقل و با افزايش حواس و ضربان قلب خودش را آماده مقابله با خطر مي کند. اين واکنش ها در صورتي مفيد هستند که شما واقعا در خطر باشيد؛ در غير اين صورت ترس و واهمه بيش از حد باعث ناتواني تان مي شود.
برخي تحقيقات نشان مي دهند که افراد مبتلا به اختلالات اضطرابي نمي توانند مثل افراد عادي اضطرابشان را کنترل کنند يا کاهش بدهند به همين دليل براي مدتي طولاني اثرات اضطراب را احساس مي کنند.
بي قراري
بي قراري يکي ديگر از علائم اختلالات اضطرابي به ويژه در کودکان و نوجوانان است. بررسي ها روي 128 کودک مبتلا به اختلالات اضطرابي نشان مي دهد که در74 درصد از اين بيماران، بي قراري به عنوان يکي از علائم اصلي اضطرابشان گزارش شده است. با اينکه بي قراري در همه افراد مبتلا به اختلالات اضطرابي بروز نمي کند اما يکي از پرچم هاي قرمز اين اختلالات به شمار مي رود و اغلب پزشکان هنگام تشخيص اختلالات اضطرابي به دنبال اين علامت هستند. اگر در طي 6 ماه گذشته اکثر روزها دچار حالت بي قراري شده ايد احتمالا به اختلالات اضطرابي مبتلا هستيد.
درباره این سایت